W analizie produkcji najczęściej wykorzystywany jest ekonomiczny wskaźnik udziału kosztów, który pozwala oszacować, jaki udział w kosztach produkcji przypada na określone koszty.
Analizując udział kosztów stosuje się wskaźniki zarówno łącznego udziału kosztów w produkcji, jak i udziału poszczególnych kosztów (np. materiału lub jego składników – surowców, energii). Wzór na obliczenie ciężaru właściwego kosztów produkcji można przedstawić w następujący sposób: koszty / koszt własny * 100%.
Na przykład koszt produkcji w przedsiębiorstwie składa się z kosztu surowców (150 tysięcy rubli), płac pracowników (100 tysięcy rubli), czynszu (50 tysięcy rubli) i kosztów energii (20 tysięcy rubli). Tak więc cena kosztu wynosi 320 tysięcy rubli. Pozostaje ustalić, jaka waga szczególna przypada na każdą z grup kosztów. Tak więc udział kosztów surowców wynosi 47% (150/320 * 100), płac - 31% (100/320 * 100), wynajmu - 16% (50/320 * 100), pozostałe 6% są dla energii elektrycznej …
Rodzaje kosztów produkcji
Z reguły do analizy wykorzystuje się nie całkowite koszty przedsiębiorstwa, ale odrębne grupy kosztów. Najczęściej w analizie ekonomicznej wykorzystywane są następujące grupy kosztów:
- koszty materiałowe - koszt materiałów zakupionych na boku, półproduktów i surowców, w tym również koszt usług transportowych, cła;
- koszty energii koszty energii elektrycznej;
- koszty pracy - wynagrodzenia, odszkodowania, świadczenia głównego personelu produkcyjnego przedsiębiorstwa;
- odliczenia na potrzeby społeczne;
- amortyzacja środków trwałych - wysokość odpisów na odtworzenie środków trwałych;
- inne koszty (np. czynsz, spłaty kredytu).
Analiza struktury kosztów produkcji
Analiza ciężaru właściwego kosztów jest niezbędna do zrozumienia struktury kosztu produkcji i sposobów jego obniżenia. Wraz ze spadkiem kosztów rośnie zysk i rentowność przedsiębiorstwa.
W różnych sektorach przemysłu udział niektórych kosztów jest różny. W zależności od tego, jakie koszty przeważają, można wyróżnić branże materiałochłonne, pracochłonne, energochłonne oraz segmenty o dużej wadze kosztów amortyzacji.
Branże materiałochłonne obejmują na przykład przemysł spożywczy i lekki. W tym przypadku największy udział w kosztach przypada na surowce i materiały do produkcji. A zmniejszenie ilości surowców wykorzystywanych do produkcji (dzięki racjonalnym oszczędnościom) lub jego kosztu prowadzi do obniżenia kosztów i zwiększenia zysku przedsiębiorstwa.
Do pracochłonnych zalicza się przemysł węglowy i wydobywczy. Tutaj główne koszty spadają na fundusz płac i składki na ubezpieczenie społeczne. Wzrost opłacalności produkcji można osiągnąć poprzez optymalizację liczby pracowników.
Przemysły energochłonne obejmują produkcję metalurgiczną. Najważniejszym czynnikiem zwiększającym zwrot z produkcji jest zmniejszenie zużycia energii i zmniejszenie energochłonności.
Branże o wysokim udziale kosztów amortyzacji to np. przemysł naftowo-gazowy. Jeżeli następuje wzrost udziału amortyzacji w kosztach i kosztach produkcji, oznacza to spadek produktywności kapitału.
Co do zasady analiza ciężaru właściwego kosztów prowadzona jest dynamicznie w stosunku do poprzedniego okresu lub w porównaniu z wartościami planowanymi na okres sprawozdawczy.
