Odkąd Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła 20 marca Międzynarodowym Dniem Szczęścia w 2012 roku, Columbia University Research Center opracowuje ranking krajów na świecie pod kątem ich zdolności do zapewnienia najszczęśliwszego życia swoim ludziom. ONZ publikuje te dane w The World Happiness Report.
Dużo trudniej jest sporządzić listę najszczęśliwszych państw niż ułożyć je według jakiegoś innego kryterium (ekonomicznego, politycznego, demograficznego itp.). Na przykład światowy ranking najbogatszych krajów opiera się na poziomie bogactwa narodowego. Na jej czele stoją regiony z ogromnymi zasobami ropy i gazu. Co robią kraje o wysokim PKB na mieszkańca, aby zapewnić dobrobyt swoim obywatelom? Rzeczywiście, w większości ludzie chcą nie tyle żyć w bogactwie, ile być zdrowym i szczęśliwym.
Co do zasady, dla każdego kraju biorącego udział w badaniu ustalany jest pewien wskaźnik, aby stworzyć ranking według poziomu szczęścia. Oblicza się go na podstawie agregatu trzech ogólnie przyjętych w metodach porównania wskaźników międzykrajowych.
- Ogólny dobrobyt narodu i sytuacja ekologiczna w kraju odzwierciedla międzynarodowy indeks Happy Planet. Analizując subiektywne sądy ujawnione w trakcie różnych badań, określają stopień zadowolenia ludzi ze swojego życia. Współczynnik długowieczności jest obliczany na podstawie średniej długości życia w regionie. Wskaźnik zwany „śladem ekologicznym” państwa określa stopień oddziaływania na środowisko.
- PKB na mieszkańca (wskaźnik PKB). Produkt Krajowy Brutto charakteryzuje bogactwo kraju. Wartość rynkowa wszystkich wyrobów gotowych i usług wytworzonych w ciągu roku na terenie państwa, zarówno na własne potrzeby, jak i na akumulację i eksport, jest jednym z głównych kryteriów oceny makroekonomicznej na świecie.
- Human Development Index, w skrócie HDI. Jest to połączony wskaźnik głównych cech potencjału ludzkiego. Jakość życia w kraju ocenia się na podstawie trzech czynników: stanu zdrowia narodu i śmiertelności w regionie; alfabetyzacja i edukacja; średni dochód i siła nabywcza ludności.
Zatem obliczanie wskaźnika szczęścia obejmuje nie tylko wskaźniki obiektywne (takie jak PKB, ślad ekologiczny i HDI), ale także subiektywną ocenę – stopień zadowolenia ludzi ze swojego życia.
Uczestnicy badania porównywani są pod względem poziomu szczęścia ze stanem, który ma najniższe wartości średniej krajowej dla wszystkich kluczowych zmiennych użytych w obliczeniach. To hipotetyczny kraj zwany Dystopią. Każdy czynnik oceniany jest w 10-punktowej skali. Następnie na podstawie obliczeń wyprowadzany jest wskaźnik szczęścia. Wartość wskaźnika dla najszczęśliwszych krajów wynosi ponad 7. Wskaźnik szczęścia ostatnich w rankingu oscyluje wokół 2-3 jednostek.
Podejścia do zrozumienia, czym jest szczęśliwe życie, są dość liczne i różnorodne, ponieważ samo pojęcie „szczęście” nie ma jednoznacznej interpretacji.
Do pomiaru zadowolenia z życia stosuje się ponad 1000 kryteriów. Wykorzystywane są przy opracowywaniu różnych skal, które pozwalają na najdokładniejszą ocenę subiektywnego odczuwania przyjemności z życia. Tak czy inaczej, przy obliczaniu wskaźnika „szczęścia” uwzględniane są dwa niezbędne aspekty:
- pragnienie człowieka do długiego i satysfakcjonującego życia w dostatnim stanie;
- Pragnienie każdego szanującego się kraju, aby zrobić wszystko, co możliwe, aby zapewnić swoim obywatelom warunki do wygodnego życia.
Metodologie stosowane przez ośrodki naukowo-badawcze sporządzające listy krajów zamożnych zmieniły się z czasem nieco. Wcześniej wskaźniki były głównymi wskaźnikami ekonomicznymi, które są obiektywnymi cechami pomyślnego i zrównoważonego rozwoju społeczeństwa. Ostatnio nacisk kładzie się na pomiar subiektywnych ocen dobrostanu ludzi na podstawie ich ocen poziomu i jakości życia. W związku z tym ranking krajów według poziomu szczęścia – 2018 r. sporządzono na podstawie analizy następujących wskaźników stanu społeczeństwa.
- PKB na mieszkańca; racjonalne wykorzystanie zasobów; minimalizacja szkód w środowisku; średnia długość życia obywateli w zdrowiu; gwarancja zatrudnienia osób zdolnych do pracy i stopy bezrobocia; inflacja i stopy procentowe; zapewnienie pomocy społecznej dla potrzebujących itp. Są to obiektywne wskaźniki tego, jak skutecznie państwo dba o swoich obywateli.
- Subiektywna ocena dobrostanu kraju powstaje na podstawie analizy opinii osób w nim mieszkających, które wskazują na pewne powody do radości i niepokoju. Uwzględniana jest opinia respondentów na temat korupcji struktur rządowych i biznesu; obecność praw politycznych i swobód obywatelskich; poziom przestępczości i bezpieczeństwo osobiste; dostępność medycyny i edukacji itp. Poziom szczęścia osoby jest również określany przez różne wskaźniki pośrednie. Tutaj ważny jest stopień zaufania do władzy i współobywateli, poczucie spokoju i wiary w przyszłość, osobista swoboda w podejmowaniu ważnych decyzji, stabilność rodziny, udział w dobroczynności itp.
Wyniki tworzenia aktualnej listy porównawczej szczęśliwych krajów zostały opublikowane 14 marca 2018 r. w raporcie ONZ na temat szczęścia na świecie. Dobrobyt własnej populacji oceniano w 156 krajach świata, a poziom szczęścia imigrantów analizowano w 117 krajach. Otrzymany oszacowany wskaźnik został umieszczony w przedziale od 0 do 10.
W rankingu prowadzi Finlandia (7 632). Obcy z Burundi (2 905).
Togo dokonało największego skoku – kraj wspiął się o 17 punktów z ostatniej pozycji w zeszłym roku.
Najmocniej upadła Wenezuela, jej wartość indeksu spadła o ponad 2,2 jednostki.
Kraje takie jak Dania, Szwajcaria, Norwegia i Finlandia w ciągu ostatnich kilku lat po prostu zadomowiły się na swoich pierwszych pozycjach.
W pierwszej dziesiątce stale znajdują się Islandia, Holandia, Szwecja, a także Kanada, Nowa Zelandia i Australia.
Wśród regionów przestrzeni postsowieckiej najlepsza sytuacja jest w Uzbekistanie - znajduje się na 44. linii rankingu i wyprzedza Rosję o 15 punktów. Kolejne 60. miejsce po Rosjanach zajmuje Kazachstan. Białoruś jest na 73. miejscu. Reszta członków Wspólnoty Niepodległych Państw, jak mówią, jest zawarta w setce. Wyróżniła się Ukraina, która zajęła 138. miejsce na 156 możliwych.
Jeśli chodzi o poziom szczęścia wśród Rosjan, to w światowym rankingu nie mamy się czym pochwalić. Rosja spadła z 49. miejsca w zeszłym roku na 59. Jednocześnie według ogólnorosyjskiego sondażu telefonicznego przeprowadzonego przez VTsIOM w dniach 13-14 marca 2018 r. 80% Rosjan nazwało siebie szczęśliwymi.
O co chodzi?
Niewykluczone, że w metodach stosowanych przez naukowców do wyznaczania wskaźnika szczęścia występuje błędność. A może tym, jak nasi rodacy oceniają swoje poczucie szczęścia?
