Wzrost gospodarczy to wzrost wielkości produkcji w pewnym okresie czasu (rok, kwartał, miesiąc). Ten pozytywny proces ma również negatywne konsekwencje.
Istota i pozytywne konsekwencje wzrostu gospodarczego
Wzrost gospodarczy jest uproszczonym wskaźnikiem ekonomicznym. Jest rozumiany jako wzrost realnego wolumenu produkcji (bez uwzględnienia czynników inflacyjnych), rzadziej - produktu narodowego brutto i dochodu narodowego. Wzrost gospodarczy mierzony jest tempem wzrostu realnego PKB na mieszkańca.
Rozróżnij ekstensywny i intensywny wzrost gospodarczy. W pierwszym przypadku następuje to bez zmiany przeciętnej wydajności pracy, w drugim - z przewyższeniem wzrostu PKB dla liczby zatrudnionych przy produkcji. Podstawą dobrobytu obywateli jest intensywny wzrost. Rzeczywiście, dzięki niemu zmniejsza się rozwarstwienie społeczne i zróżnicowanie dochodów między obywatelami.
Wzrost gospodarczy niesie za sobą cały szereg pozytywnych konsekwencji dla ludności kraju – jest to wzrost jakości opieki medycznej, dostępu do edukacji, poprawa warunków pracy, wzrost bezpieczeństwa itp. Prowadzi również do wzrostu prestiżu kraju w arenie międzynarodowej.
Tymczasem są przeciwnicy wzrostu gospodarczego, którzy wskazują na negatywne zjawiska związane z tym procesem.
Negatywne skutki wzrostu gospodarczego
Główna krytyka wzrostu gospodarczego sprowadza się do tego, że negatywnie wpływa on na stan środowiska i może prowadzić do załamania się zasobów naturalnych. Powszechnie znany jest tak zwany „dylemat wzrostu gospodarczego”. Jej istota polega na tym, że z jednej strony wzrost gospodarczy prowadzi do destrukcji środowiska, z drugiej zaś nie da się bez niego przezwyciężyć ubóstwa i zapewnić stabilności społecznej.
Strategią walki z tym zjawiskiem jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju, co oznacza utrzymanie obecnego poziomu konsumpcji i wielkości populacji, jaką ekosystem może wytrzymać. Dzisiejsze polityki wielu krajów mają na celu rozwiązywanie bieżących problemów środowiskowych. Wśród działań są m.in. zwiększona efektywność energetyczna (dzięki np. oświetleniu LED), wykorzystanie alternatywnych źródeł energii, biopaliw itp. Pozwala to nieco zniwelować wpływ wzrostu gospodarczego na środowisko.
Również krytycy wzrostu gospodarczego zwracają uwagę, że nie rozwiązuje on problemów ubóstwa. Ponieważ wzrost produkcji i konsumpcji może prowadzić jedynie do koncentracji dodatkowego dochodu w rękach ograniczonej grupy ludzi. Prowadzi to do jeszcze większego rozwarstwienia społecznego i wzrostu napięcia społecznego. Dlatego poziom ubóstwa zależy przede wszystkim od istniejącego systemu dystrybucji dochodów w kraju.
Wzrost gospodarczy może negatywnie wpłynąć na stan rynku pracy i doprowadzić do wzrostu bezrobocia w związku z automatyzacją procesów produkcyjnych.
Wzrost gospodarczy jest ściśle powiązany z procesem industrializacji. To ostatnie oznacza produkcję masową, która nie jest kreatywna. Kolejną konsekwencją jest problem przeludnienia w dużych miastach.
