Wyjście kapitału poza granice jednego konkretnego państwa przyniosło wiele korzyści, ale i wiele problemów. Globalizacja doprowadziła do transgranicznej niewypłacalności. Ale co to jest?
Upadłość nazywana jest niewypłacalnością transgraniczną, w której proces zaangażowane są elementy zagraniczne – wierzyciele, dłużnicy itp., a odzyskany za dług majątek znajduje się w innym państwie. A sytuacje pojawiają się jednocześnie dość trudne, ponieważ przy rozwiązywaniu tego problemu konieczne jest zastosowanie przepisów prawnych różnych krajów.
Sama upadłość jest dość złożonym procesem, a przepisy prawne we wszystkich krajach zazwyczaj przewidują środki przywracające wypłacalność dłużnika. Ale nie zawsze jest to możliwe, a dłużnik ogłasza upadłość, a długi są spłacane przez sprzedaż jego majątku.
Dłużnicy z kolei próbują wykorzystać luki w ustawodawstwie do ratowania mienia: wiedzą, że kraj, w którym rozpoczął się proces upadłości, nie będzie w stanie rozszerzyć swojej jurysdykcji na obce terytorium i starają się wcześniej nabyć majątek w kilku państwach.
A jeśli chodzi o uznanie niewypłacalności transgranicznej, to taką sprawę rozstrzyga się przy pomocy norm międzynarodowego prawa prywatnego. Podstawy do skorzystania z nich są następujące:
- wierzycielem jest obywatel innego państwa lub przedsiębiorstwo zarejestrowane w innym państwie, tj. podmiot zagraniczny;
- majątek dłużnika lub jego część znajduje się na terytorium obcego państwa;
- postępowanie upadłościowe zostało wszczęte przeciwko dłużnikowi nie w jednym, ale jednocześnie w kilku krajach;
- istnieje orzeczenie sądu, na podstawie którego ogłasza się upadłość dłużnika i istnieje potrzeba uznania tego orzeczenia w innym kraju i wykonania.
W praktyce jednak do uregulowania takich przypadków stosuje się dwie główne metody:
- zasada powszechności, gdy postępowanie upadłościowe rozpoczyna się w jednym państwie;
- zasada terytorialności, gdy postępowanie w takiej sprawie wszczyna się jednocześnie w kilku krajach.
W pierwszym przypadku wszystko opiera się na tym, że inne kraje zobowiązują się do uznania i wykonania orzeczenia sądu wydanego w jednym kraju. Zasada ta jest złożona, gdyż nie każde państwo godzi się na porzucenie własnej jurysdykcji, ale jest skuteczniejsze niż ta, gdy postępowanie upadłościowe prowadzi się w kilku krajach jednocześnie.
Jednak zasady mające na celu uregulowanie procesów upadłości transgranicznej znajdują się w ustawodawstwie poszczególnych krajów oraz w międzynarodowych aktach prawnych.. W tym ostatnim przypadku są to umowy takie jak:
- Konwencja Stambulska 1990;
- UNISRAL prawo modelowe 1997;
- Przewodnik UNISRAL dotyczący niewypłacalności 2005;
- Rozporządzenie UE 1346/2000.
Jako przykład ustawodawstwa danego kraju można przytoczyć ustawy o niewypłacalności (upadłościowej) przedsiębiorstw oraz ustawę o upadłości osób fizycznych przyjęte w Federacji Rosyjskiej. Nawiasem mówiąc, w prawodawstwie postępowania arbitrażowego istnieją odpowiednie normy.
